کمال دین در جمال ولایت / عید غدیر - 2
شاهدان علی(ع) در غدیر
امام صادق علیه السلام در گفتاری حکیمانه که فریاد بلند حقانیت حضرت علی علیه السلام را در ورای خود پنهان دارد، برگ دیگری ازمظلومیت های بی کران امیرمؤمنان علیه السلام را این گونه ورق زدند: «شگفتا از آن چه علی بن ابی طالب کشید! [در روز غدیر] آن حضرت این همه شاهد داشت، ولی نتوانست حق خود را بگیرد؛ در حالی که مردمان با دو شاهد، حق خود را می گیرند». تاریخ نگارانِ حقیقت جو، درباره تعداد شرکت کنندگان انبوهی که در واقعه غدیر خم، شاهدانِ اعطای مقام امامت بر حضرت علی علیه السلام بوده اند، گفته های متفاوتی دارند؛ اگرچه بیش تر مورخان شیعه، شمار این جمعیت رابیش از 120 هزارنفر گفته اند، ولی نقل های دیگری هم چون: چهل، هفتاد، نود و 114 هزارنفر نیز گفته شده است.
پاسخ یک ابهام
یکی از ابهامات بسیارمهم تاریخ اسلام، این سوال است که: در هنگام رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ، از واقعه غدیر خم، تنها هفتاد روز سپری شده بود؛ با این حال چرا علی علیه السلام تنها و بی یاور ماند؟ یکی از بهترین پاسخ های این پرسش را می توان ترکیب جمعیتی جامعه اسلامی در هنگامه واقعه غدیر دانست. تاریخ نگاران، جامعه آن زمان را به سه دسته تقسیم کرده اند: اولین گروه، اعراب تازه مسلمانی بودند که هنوز به درستی آداب جاهلیت را از خود نزدوده بودند و معنای صحیح امامت را نمی فهمیدند. و ولایت را نوعی زعامت و حکومت ظاهری می پنداشتند. گروه دوم، منافقانی بودند که در لباس اسلام، کینه کشته شدگان جنگ های بدر، احد، حنین و خیبر را به دل داشتند و به آسانی تن به پذیرش ولایت حضرت علی علیه السلام نمی سپردند. آخرین گروه، تعداد اندکی از مسلمانانِ با اخلاص بودند که با ایمانی استوار، به ولایت و همراهی علی علیه السلام دل سپردند. سلمان فارسی، ابوذر غفاری، مقداد، میثم تمار و تنی چند از اصحاب با وفای پیامبر صلی الله علیه و آله ، در این گروه بودند.
راویان حدیث غدیر
راویان بسیار از اهل سنت و تشیع، حدیث گران قدر غدیر را در کتاب های خود آورده اند. گردآوری اسامی راویان حدیث غدیر ـ که نتیجه زحمات فرزانگانی چون میرحامد حسین و علامه امینی است ـ اثبات می کند که هیچ حدیث نبوی به اندازه حدیث غدیر، روایت کننده ندارد.
کتاب های بسیاری نیز درباره بحث های رجالی و تاریخی مربوط به سند حدیث غدیر نوشته شده که از بهترین آن ها، می توان به کتاب های عَبقاتُ الانوار و الغدیر اشاره کرد. هم چنین تاریخچه مفصلی از اسناد و راویان حدیث غدیر تدوین شده و جنبه های اعجاب انگیز آن، در زمینه های اسناد و رجال تبیین گردیده است. برای مثال «ابوالمعالی جُوینی» می گوید: «در شهر بغداد، در دست صحّافی، یک جلد کتاب دیدم که بر آن چنین نوشته بود: جلد 28 از اسناد حدیث: من کنت مولاه فعلی مولاه، و بعد از این جلد، مجلد بیست و نهم خواهد بود».
غدیر، عید مشترک همه مسلمانان
عید دانستن روز غدیر و انجام آداب و سنت های ویژه در شب و روز آن، ازشعایر عمومیِ جهان اسلام است و به شیعیان اختصاص ندارد. منابع و مدارک انکارناپذیر تاریخی حکایت می کند که از زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله ، این روز، عید بزرگ مسلمانان شمرده شد و این سنت به وسیله اهل بیت بزرگ آن حضرت و همه باورمندان به اسلام محمدی پاس داری گشت. نگاهی گذرا به منابع نخستینِ اهل تسنن، بر آن چه گفتیم گواه است. ابوریحان بیرونی می نویسد: «روز عید غدیر، از جمله عیدهای مورد توجه اسلام است». و «ابن طلحه شافعی» که از بزرگان اهل سنت است، در این باره می گوید: «این روز،عید گشته برای این که رسول خدا صلی الله علیه و آله حضرت علی علیه السلام را به مقام والای ولایت برگزید و او را بر همه آفریده ها برتری داد».
غدیر، بایسته عید گرفتن
پژوهش در پیشینه تاریخی مسلمانان، به ما می آموزد که در سده های نخستین اسلام، مسلمانان جهان در شرق و غرب، در کشورهای حجاز، عراق، مصر، ایران و کشورهای افریقایی، عید غدیر را مبارک دانسته و در آن مراسم عید برپا می کرده اند. از کاوش درباره حقیقت این روز، روشن می شود که این عید، برای همه امت اسلامی است و پیشینه آن، به زمان رسول اکرم صلی الله علیه و آله و پیش از آن، به زمان اوصیای پیامبران گذشته می رسد. تأمل خردمندانه در موقعیت این روز نیز نشان می دهد که بایسته عید گرفتن است. «طارق بن شهاب» که یکی از غیر مسلمانان اهل کتاب بود، روزی به نزد خلیفه دوم می رود و می گوید: اگر آیه «الیوم اَکْمَلتُ لَکُمْ دینَکم...» در کیش ما نازل شده بود، روز نزول آن را عید می گرفتیم. آن گاه هیچ کس سخن او را انکار نکرد.
اوصاف غدیر در قرآن
در قرآن و روایات، برای روز غدیر ویژگی ها و اوصافی آمده که پژوهش درآن ها، شکوه بی کران آن روز را نشان می دهد. در قرآن کریم، چهار وصف عظیم برای غدیر، بدین سان ذکر شده است: امروز، کافران از دست اندازی به دین شما نومید گردیده اند؛ امروز دین شما را کامل کردم؛ [امروز] نعمتم را بر شما تمام گردانیدم؛ و خرسند شدم که اسلام کیش شما باشد. این ویژگی ها، اهمیت ولایت و عظمت غدیر را می نمایاند.
منبع : گلبرگ - بهمن ۱۳۸۲، شماره ۴۷ - کمال دین در جمال ولایت / عید غدیر
نظرات شما عزیزان: